Michiel Morel
Verblijfsperiode Februari – April 2018
Tijdens mijn verblijf heb ik mijn onderzoek voortgezet naar het werk en de kunstpolitieke activiteiten van Bob Bonies (1936), die zijn weg heeft gevonden langs de lijnen van de Stijl en de Russische constructivisten. Hij behoort tot de generatie kunstenaars die in de jaren zestig opkomt in de opnieuw in zwang geraakte stroming van het constructivisme. De principes van deze kunststroming, is hij altijd trouw gebleven. Een consistent oeuvre is het resultaat.
Het stoere en heldere atelier van Theo en Nelly van Doesburg leende zich er prima voor, ondanks de winterse omstandigheden. Dikwijls, met een muts op, heb ik de kou getrotseerd en aan de betonnen tafel gewerkt, afgesloten van rumoer van buiten. Slechts af en toe hoorde je een tennisbal tegen het dak van de ernaast gelegen sporthal knallen.
De beeldtaal van Bonies is helder en concreet en wordt volgens objectieve regels gemaakt. De essentie is een strakke ordening van een geometrische vorm (rechthoekig, en met cirkelsegmenten), een strikte maatvoering en neutrale contrasterende kleuren (rood-blauw, blauw-wit, blauw-geel of geel-groen-wit). De schilderijen ontstaan als schetsen op ruitjespapier die vervolgens als prototype op klein formaat worden uitvergroot. Het definitieve beeld schildert Bonies vooral op groot formaat doek, volgens het door hem aangegeven systeem. Veelal zijn de schilderijen uitgevoerd als een montage van twee of meerdere kleurvlakken. Deze constructies bestaan uit delingen, vergrotingen of koppelingen van vormen in overzichtelijke composities. Ze beperken zich niet tot de wetmatigheid van een klassieke rechthoekige begrenzing, maar maken ook een immateriële aanwezigheid voelbaar.
Afbeelding op ruitjespapier, Bonies, 2002
Wat je ziet is een onderdeel van het werk, maar je ervaart het als een veel grotere constellatie: je hoeft maar een deel te zien om het schilderij zelf verder te kunnen invullen. Dat voor een deel de materialiteit in het werk ontbreekt, maakt het minimalistisch. ‘Ik mik op de autonomie van de voorstelling, waardoor er niets aan de verbeelding van de voorstelling wordt overgelaten en het beeld maximaal aanwezig is. Het voordeel van de geometrische vorm ligt hierin dat het een identificeerbare vorm is, er is slechts één interpretatie mogelijk’, zegt Bonies. Niets concreters dus dan lijnen, vlakken en geometrische vormen
Bob Bonies heeft zich door de jaren heen aangesloten bij de politieke en maatschappelijke omstandigheden van het moment. Die dreven hem met gevoel voor de tijdgeest mee op de golven van de rebelse jaren zestig en verder. Begiftigd met een rabiaat redenaarstalent en bij gelegenheid met een onstuimige pen was Bonies lange tijd prominent aanwezig in de kunstpolitieke wereld. De activist Bonies wist kunstenaars te mobiliseren, om voor de erkenning van het beroeps beeldende kunstenaarschap op te komen. Als een doorgewinterde vakbondsleider [voorzitter van de Beroepsvereniging van Beeldende Kunstenaars (BBK) en mede oprichter en voorzitter van de Bond van Beeldende Kunstenaars Arbeiders (BBKA)] bonkte hij op deuren van gezagsdragers. Niet zelden ontaardde zijn strijd in grimmige krachtmetingen met politici, autoriteiten en vakgenoten. Twaalf jaar leidde hij de illustere Vrije Academie in Den Haag, die hij zoveel mogelijk modelleerde naar de uitgangspunten van Bauhaus.
Dyptiek (tweedelig, 200×160), Bonies, 1972. Collectie Van Abbemuseum
Bonies lijkt in ons land aan een herwaardering toe. Belangrijke musea, waaronder museum Voorlinden en diverse belangrijke collectioneurs verwierven onlangs schilderijen, de vooraanstaande galeries Willem Baars Projects (solo) en galerie Ramakers toonden recent zijn werk.
Openingsbeeld: Atelier Bob Bonies (driehoekig prototype op aluminium), juli 2017.
